De 5 meest voorkomende verslavingen & hoe je ze herkent

In Nederland lijden miljoenen mensen met verslavingsproblemen. Dit kan verschillen tussen middelengebruik, zoals alcohol, tot gedragsverslavingen, zoals gokken of social media, of zelfs allebei. Ondanks dat bijna 2 miljoen mensen worstelen met dit probleem, zoekt slechts een klein deel, ongeveer 55.000 mensen, hulp. Vaak gaat een verslaving niet alleen de persoon zelf aan, maar raakt het ook familie en vrienden die machteloos toekijken. Misschien herken je zelf signalen bij iemand in je omgeving, maar weet je niet zeker wat het betekent of hoe je ermee om moet gaan. Wij hebben de 5 meest voorkomende verslavingen (en hoe je ze kan herkennen) voor je op een rijtje gezet.

De 5 meest voorkomende verslavingen in Nederland

1. Alcoholverslaving

Nederland heeft 17,5 miljoen inwoners, ongeveer 11,6 miljoen hiervan drinken alcohol. Naar schatting zijn 1,29 miljoen hiervan zware drinkers. En ruim 78.400 mensen zijn afhankelijk van alcohol. Wat is het verschil? Je bent een “zware drinker” als je meerdere keren per week meer dan 6 glazen per week drinkt. Voor vrouwen geldt meer dan 4 glazen. Afhankelijk zijn van alcohol, zegt het eigenlijk al: je kan niet (goed) functioneren zonder alcohol te drinken. Of je hebt steeds meer alcohol nodig om te kunnen functioneren. Hier hangt dus niet per se een aantal glazen per week aan.

Alcohol is sociaal geaccepteerd en gemakkelijk verkrijgbaar, wat bijdraagt aan het hoge aantal verslavingen. En maakt het dus ook lastig om een verslaving bij iemand (of jezelf) te herkennen. Toch zijn er een aantal waarschuwingssignalen, die goed zijn om te onthouden:

Steeds meer drinken om hetzelfde effect te bereiken.
Niet kunnen stoppen met drinken.
Verwaarlozing van jezelf en andere verantwoordelijkheden.
Doorgaan met drinken, zelfs als het problemen veroorzaakt in relaties.
Opgeven van hobby’s of sociale activiteiten vanwege alcoholgebruik.
Drinken in situaties waarin het gevaarlijk is.
Blijven drinken zelfs als het lichamelijke of psychische problemen verergert.
Het optreden van afkickverschijnselen, die minder hevig worden door meer te drinken.

2. Nicotineverslaving

Ongeveer 2,5 miljoen mensen in Nederland rookt en bijna 30% van hen probeerde hiervan te stoppen, wat helaas niet gelukt is. Nicotine is een zeer verslavende stof die snel in de hersenen komt en daar voor een prettig gevoel zorgt. Dit maakt het moeilijk om te stoppen met roken, zelfs als je dat graag wilt. Hoe weet je nu of je verslaafd bent aan deze stof? Wanneer je niet zonder nicotine kunt, afkickverschijnselen ervaart als je stopt (of te veel tijd tussen de een sigaret en de volgende sigaret zit), en blijft roken ondanks de lichamelijke nadelen.

Ondanks de vele regels waar iemand die rookt zich tegenwoordig moet houden om te kunnen roken, is ook deze verslaving social geaccepteerd. Dit maakt het dus lastig om het probleem vast te stellen. Toch zijn er een aantal signalen waar je een nicotineverslaving aan kunt herkennen:

Moeite hebben om of niet de dag door te kunnen komen zonder te roken.
Roken in situaties waar het eigenlijk niet mag of sociaal ongepast is.
Onrustig of prikkelbaar zijn als je niet kunt roken.
Pogingen om te stoppen die steeds mislukken.

3. Cannabisverslaving

In Nederland gebruikt ongeveer 8% van de mensen cannabis. Dit klinkt weinig, maar dit zijn toch bijna 1,5 miljoen mensen. Van dit aantal hebben ruim 240.000 mensen een cannabisverslaving. Wanneer je verslaafd bent aan deze drug? Wanneer je niet meer zonder cannabis kunt, steeds meer nodig hebt voor hetzelfde effect, en blijft gebruiken ondanks negatieve gevolgen. Je kunt deze verslaving herkennen aan:

Moeite met stoppen of minderen.
Verwaarlozen van werk, studie of sociale contacten.
Gebruik om te ontspannen of problemen te vergeten.
Afkickverschijnselen zoals prikkelbaarheid of slaapproblemen bij niet-gebruik.

4. Gokverslaving

Naar schatting zijn bijna 80.000 Nederlanders probleemspelers, wat betekent dat ze een gokverslaafd zijn. Daarnaast spelen ongeveer 95.700 mensen op een riskante manier en lopen ze het risico verslaafd te raken. Toch zoekt slechts een klein deel hulp. Gokken kan verslavend zijn omdat het snelle beloningen biedt en spanning geeft. Je bent verslaafd als je niet kunt stoppen, steeds meer geld inzet om hetzelfde gevoel te krijgen, en blijft gokken ondanks problemen op werk, school of in relaties. De grote vraag is: hoe kan je deze verslaving bij jezelf, of bij andere herkennen? Waarschuwingssignalen van een gokverlsaving zijn:

Steeds meer tijd en geld besteden aan gokken.
Liegen over hoeveel je gokt.
Geld lenen of financiële problemen hebben door gokken.
Moeite hebben om te stoppen, zelfs als je dat wilt.

5. Cocaïneverslaving

In het afgelopen jaar hebben ongeveer 300.000 mensen in Nederland de drug cocaïne gebruikt. Gelukkig zijn niet al deze mensen verslaafd aan de druk, in dit aantal vallen ook mensen die het eenmalig of incidenteel gebruiken. Het aantal mensen dat regelmatig cocaïne gebruikt of verslaafd is aan de druk ligt een stuk lager. Ongeveer 7500 mensen waren in 2023 onder behandeling voor deze verslaving.

Cocaïne is verslavend omdat het snel een intens gevoel van euforie geeft, waardoor mensen steeds opnieuw willen gebruiken. Je bent verslaafd als je niet meer zonder kunt, steeds meer nodig hebt voor hetzelfde effect, en blijft gebruiken ondanks negatieve gevolgen. Je kunt een cocaïneverslaving herkennen aan: