Leukemie is een vorm van kanker die het bloed en beenmerg aantast. Elke jaar worden er plusminus 900 mensen met leukemie gediagnosticeerd, waarvan 25% van de diagnoses wordt gegeven aan kinderen. Onder deze doelgroep is het dan ook de meest voorkomende soort kanker. Het kan dus iedereen treffen, dit maakt het dan ook belangrijk dat jij op tijd de symptomen herkent. Want hoe eerder kanker wordt gediagnosticeerd, hoe beter de kans op genezing!
Oorzaken van leukemie
We weten al dat leukemie jouw bloed en beenmerg, de plek waar bloedcellen worden gemaakt, aantast. Normaal gesproken maakt je lichaam gezonde bloedcellen aan die bepaalde taken hebben, zoals het bestrijden van infecties (witte bloedcellen), het vervoeren van zuurstof (rode bloedcellen) en het helpen bij de bloedstolling (bloedplaatjes). Bij deze vorm van bloedkanker maakt het lichaam abnormale bloedcellen aan die ongecontroleerd groeien en zich blijven delen. Waardoor de ‘gezonde’ bloedcellen uiteindelijk worden weggedrongen en jouw lichaam niet meer kan functioneren.
De twee meest voorkomende oorzaken zijn erfelijkheid en blootstelling aan hoge stralingsniveaus, zoals bestralingstherapie. Dit kan het DNA in bloedcellen beschadigen, wat dus kan leiden tot leukemie. Andere oorzaken zijn:
- Chemische blootstelling, zoals benzeen
- Roken
- Eerdere kankerbehandelingen
- Bepaalde medische aandoeningen zoals het syndroom van Down
- Familiegeschiedenis
Zijn er verschillende vormen?
Leukemie wordt onderverdeeld in 4 verschillende vormen. Om de verschillen zo duidelijk mogelijk te maken, hebben we een tabel gecreëerd. Het laat je zien welke vormen er zijn, hoe ze vorderen en welke cellen wordt aangestast. Daarnaast zie je ook welke doelgroep het meeste kans maakt op deze vorm en hoeveel gevallen er elk jaar gediagnosticeerd worden.
| Type leukemie | Voortgang | Aangetaste cellen | Meest voorkomende leeftijdsgroep | Aantal nieuwe gevallen per jaar in Nederland |
|---|---|---|---|---|
| Acute lymfatische leukemie (ALL) | Snel | Lymfoïde cellen | Kinderen (meest voorkomend), maar ook volwassenen | Ongeveer 100-120 nieuwe gevallen per jaar |
| Acute myeloïde leukemie (AML) | Snel | Myeloïde cellen | Vooral volwassenen | Ongeveer 300-400 nieuwe gevallen per jaar |
| Chronische lymfatische leukemie (CLL) | Langzaam | Lymfoïde cellen | Oudere volwassenen | Ongeveer 300 nieuwe gevallen per jaar |
| Chronische myeloïde leukemie (CML) | Langzaam | Myeloïde cellen | Vooral volwassenen | Ongeveer 100-150 nieuwe gevallen per jaar |
Symptomen van leukemie
Deze vorm van kanker kan je herkennen aan verschillende symptomen. De twee meest voorkomende symptomen zijn vermoeidheid en het vaak krijgen van infecties. Leukemie tast namelijk de cellen aan die je helpen om zuurstof te vervoeren en infecties te bestrijden. Andere symptomen zijn:
- Vaak blauwe plekken of bloeden, zoals bloedneuzen of bloedend tandvlees
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Bot- of gewrichtspijn
- Opgezette lymfeklieren, vooral in de nek of oksels
- Koorts of nachtelijk zweten
- Bleke huid
Bij kinderen kunnen ook de volgende symptomen optreden: moeite met ademhalen, een opgezwollen buik door een vergrote milt of lever, en vaak hoofdpijn of epileptische aanvallen.
Hoe wordt het gediagnosticeerd?
Leukemie wordt vastgesteld door een reeks tests en onderzoeken. Eerst vraagt de dokter naar je symptomen en vermoedens. Wanneer hij of zij dezelfde vermoedens heeft, wordt een lichamelijk onderzoek gedaan om te kijken naar opgezwollen lymfeklieren en/of een vergrote milt. De onderstaande tests helpen artsen om te bevestigen of iemand bloedkanker heeft en om het specifieke type te bepalen. Dit is belangrijk om de beste behandeling te kiezen. De belangrijkste tests die worden gebruikt om deze vorm van kanker te diagnosticeren zijn:
- Bloedonderzoek
- Beenmergonderzoek
- Beeldvormend onderzoek: röntgenfoto’s, CT-scans of MRI-scan
Stadia en overlevingskansen van leukemie
Wanneer je de diagnose leukemie krijgt, vertellen ze gelijk hoe ver de kanker gevorderd is en in welk stadium je zit. Om het overzichtelijk te maken hebben we tabel gecreeerd waar je deze stadia kan zien en wat de overlevingskans is.
| Type leukemie | Stadia | 5-jaarsoverleving (%) |
|---|---|---|
| Acute lymfatische leukemie (ALL) | Wordt meestal niet in stadia ingedeeld | Ongeveer 70% (kinderen: 90%) |
| Acute myeloïde leukemie (AML) | Wordt meestal niet in stadia ingedeeld | Ongeveer 25-30% |
| Chronische lymfatische leukemie (CLL) | Stadia 0 tot IV | Ongeveer 80-85% |
| Chronische myeloïde leukemie (CML) | Chronische fase, Versnelde fase, Blastencrisis | Ongeveer 70-75% |
CLL: Chronische lymfatische leukemie
Stadia: CLL wordt ingedeeld volgens het Rai- of Binetsysteem, dat loopt van stadium 0 tot IV.
- Stadium 0: Verhoogd aantal witte bloedcellen
- Stadia I-II: Vergrote lymfeklieren, milt of lever
- Stadia III-IV: Bloedarmoede of een laag aantal bloedplaatjes
CML: Chronische myeloïde leukemie
Stadia: CML wordt ingedeeld op basis van de fase van de ziekte:
- Chronische fase: Weinig symptomen, reageert goed op behandeling
- Versnelde fase: Meer symptomen, de ziekte vordert sneller
- Blastencrisis: Ernstige symptomen, veel onrijpe witte bloedcellen
Behandelopties
Gelukkig zijn er voldoende manieren waarom leukemie behandeld kan worden. Dit is natuurlijk wel afhankelijk van het type en hoe ver het gevorderd is.
De twee meest voorkomende behandelingen zijn chemotherapie en bestraling. Bij chemotherapie worden medicijnen gebruikt om kankercellen te doden. Terwijl bij bestraling worden er hoge-energiestralen gebruikt om kankercellen te vernietigen. Andere behandelingsopties zijn:
- Gerichte therapie
- Biologische therapie
- Stamceltransplantatie
- Operatie
Bij kinderen is het behandelplan vaak intensiever, vooral bij acute lymfatische leukemie (ALL). Ze kunnen hogere doses chemotherapie krijgen en hebben vaak langere behandelingsperiodes nodig. Ben jij of ken jij iemand die de diagnose leukemie heeft en niet tevreden bent met het behandelplan? Vraag dan een second opinion aan bij een ander ziekenhuis of oncologisch centrum.
