(Chronisch) nierfalen: oorzaken, signalen & behandelopties

Nierfalen, ook wel nierschade genoemd, is een veelvoorkomend gezondheidsprobleem dat veel mensen treft. Sterker nog, wist je dat naar schattig 1,8 miljoen mensen nierschade hebben in Nederland? Om het nog erger te maken: het is een zeer serieuze medische aandoening die levensbedreigende gevolgen kan hebben. Toch weten veel mensen niet dat ze het hebben, totdat het in een later stadium wordt ontdekt. Daarom is het heel belangrijk om de symptomen te kennen en met je huisarts te praten als je je zorgen maakt over jouw nieren.

Wat is nierfalen?

De meeste mensen worden geboren met twee gezonde nieren, één aan elke kant van de ruggengraat, net iets boven de taille. Dit orgaan is ontzettend belangrijk, omdat ze afvalstoffen en overtollig vocht uit je lichaam verwijderen. Als je nieren niet goed werken, kan dat leiden tot ophoping van afval en vocht, wat voor problemen zorgt.

Er zijn twee vormen van nierfalen: acuut nierfalen en chronisch nierfalen. De acute vorm ontstaat plotseling en kan leiden tot een plotseling verlies van de nierfunctie. De chronische vorm daarentegen ontwikkelt zich langzaam over tijd en kan je nieren geleidelijk beschadigen. Artsen noemen het CNS als je nieren langer dan drie maanden niet goed werken.

Oorzaken van (chronische) nierfalen

Zoals het woord al zegt, wordt acuut nierfalen plotseling veroorzaakt en heeft ook vaak een duidelijke oorzaak. Denk dan bijvoorbeeld aan een ernstige infectie of letsel, een verminderde bloedtoevoer naar de nieren, vochtophoping, of blootstelling aan bepaalde medicijnen of giftige stoffen. Chronische nierschade daarentegen ontstaat door factoren die de nieren over tijd beschadigen. De twee meest voorkomende oorzaken zijn hoge bloeddruk en diabetes. Andere oorzaken zijn:

• Terugkerende nierinfecties
• Lupus
• Nefrotisch syndroom
• urine-reflux
• Membraneuze of diabetes nefropathie
• Polycysteuze nierziekte
• Glomerulonefritis

Er zijn een aantal factoren die de kans op nierschade vergroten. Denk aan een voorgeschiedenis van hartproblemen, nierziekten in de familie, of een afwijkende nierstructuur. Ook het ouder worden speelt een rol; vooral mensen van 60 jaar of ouder lopen meer risico op CNS. Het vaak en langdurig gebruiken van pijnstillers zoals aspirine en ibuprofen kan de kans op nierschade verhogen.

Wat zijn de symptomen?

Chronisch nierfalen

De symptomen van chronische nierschade variëren. Het is namelijk afhankelijk van het stadium en hoe ernstig de aandoening is. De twee meest voorkomende klachten zijn vermoeidheid en oedeem. Veel mensen met nierproblemen voelen zich constant moe en hebben weinig energie. Het gaat dan niet om een ‘ik heb slecht geslapen vermoeidheid’. Nee, deze vermoeidheid kan aanhouden en je dagelijkse activiteiten verstoren. Nierschade kan ook leiden tot vochtophoping, wat zorgt voor zwellingen in je voeten, enkels, handen en gezicht. Andere symptomen van chronische nierschade zijn:

• Vaak moeten plassen, vooral ’s nachts
• Moeite met slapen
• Verminderde eetlust
• Misselijkheid en braken
• Jeukende en droge huid
• Spierkrampen
• Meer of minder moeten plassen
• Bloed in de urine
• Hoge bloeddruk
• Kortademigheid

Acuut nierfalen

De symptomen van acuut nierfalen lijken op die van CNS, maar ze komen dus plotseling op en kunnen ernstiger zijn. De twee meest voorkomende symptomen zijn een afname van de urineproductie en oedeem. Vaak is een plotselinge daling van de hoeveelheid urine een van de eerste tekenen. Net als bij chronische nierschade kan acute nierschade ook leiden tot vochtophoping, wat zwellingen in de voeten, enkels, handen en gezicht veroorzaakt. Andere veelvoorkomende symptomen zijn:

• Vermoeidheid
• Misselijkheid en braken
• Verwardheid of moeite met concentreren
• Kortademigheid
• Hoge bloeddruk
• Buikpijn
• Spierzwakte of krampen
• Veranderingen in je hartslag

Beiden vormen kunnen allerlei complicaties veroorzaken die verschillende delen van je lichaam beïnvloeden. Mogelijke complicaties zijn onder andere hoge bloeddruk, bloedarmoede, zenuwschade, oedeem en nierfalen. In ernstige gevallen kan dit leiden tot nierfalen waarbij een behandeling met dialyse of een niertransplantatie nodig is.

Stadia van nierfalen

Nierschade wordt verdeeld in verschillende stadia. Zo kan de aandoening nog in de beginfase zitten, met lichte symptomen of in de eindfase, waarbij een niertransplantatie nog de enige optie is. Om de stadia zo simpel mogelijk te maken, hebben we een tabel gemaakt waarin je stadia en hoe erg het is kan aflezen:

* GFR staat voor glomerulaire filtratiesnelheid, wat aangeeft hoe goed je nieren werken. De GFR wordt berekend op basis van je leeftijd, geslacht en creatininegehalte in je bloed. Naarmate de GFR lager wordt, kunnen je nieren minder goed afvalstoffen en vocht uit je lichaam filteren.

Zijn er behandelopties?

Nierfalen wordt vastgesteld door een uitgebreid onderzoek van jouw zorgverlener. Dit houdt in dat je medische geschiedenis wordt bekeken, een lichamelijk onderzoek wordt gedaan en er urine- en bloedtests worden afgenomen. Daarnaast kunnen beeldvormende onderzoeken zoals een echo of een CT-scan gebruikt worden om je nieren in beeld te brengen en te controleren op afwijkingen. In sommige gevallen wordt er een nierbiopsie gedaan om de conditie van de nieren verder te onderzoeken. Op basis van deze informatie kan de arts vaststellen of je nierschade hebt en in welk stadium het zich bevindt.

Gelukkig zijn er verschillende behandelopties, afhankelijk van het type en het stadium van de nierschade. De meest voorkomende opties zijn:

• Medicatie om onderliggende aandoeningen zoals hoge bloeddruk of diabetes te behandelen.
• Leefstijlveranderingen, zoals een gebalanceerd dieet, regelmatige beweging, en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik.
• Nierdialyse: Dit is een procedure waarbij afvalstoffen en overtollig vocht uit het bloed worden gefilterd als de nieren dat niet meer kunnen.
• Niertransplantatie: In eindstadium gevallen is een niertransplantatie nog de enige optie.