Dementie komt steeds vaker voor, vooral naarmate we ouder worden. In Nederland leven bijna 300.000 mensen met een vorm van deze hersenaandoening, en helaas blijft dit aantal alleen maar toenemen. Alzheimer Nederland schat dat dit aantal tegen 2050 kan oplopen tot wel 620.000. Dit probleem raakt niet alleen de mensen zelf, maar ook hun naasten en de rest van de maatschappij. Het is een serieus gezondheidsprobleem dat aandacht verdient. Hoewel medische kennis en behandelingen vooruitgaan, is er voor ons allemaal nog veel te leren over hoe je de eerste signalen herkent en welke stappen je dan het beste kunt nemen. Wij hebben ze voor je op een rijtje gezet.
Wat is dementie?
Voordat we uitleggen waardoor deze nare hersenaandoening ontstaat en hoe je het kan herkennen, is het belangrijk om eerst te weten wat het precies is. Dementie is een verzamelnaam voor hersenaandoeningen die invloed hebben op ons denken, geheugen en communicatie. Daarnaast kan het ook invloed hebben op iemands gedrag en emoties. Dit maakt het vaak lastig om dagelijkse taken uit te voeren, wat zowel voor degene die ermee leeft als voor de naasten erg frustrerend kan zijn.
Oorzaken & verschillende vormen
Dementie ontstaat door beschadiging van de hersencellen, waardoor de hersenen niet meer goed kunnen werken. Deze schade kan komen door verschillende oorzaken. De meest voorkomende oorzaken zijn ouderdom en erfelijkheid. Het ouder worden is een reden, omdat onze hersenen naarmate we ouder worden veranderen. Ook kan erfelijkheid een rol spelen. Zo zit het bij sommige mensen in hun genen. Andere factoren zijn:
- Neurologische aandoeningen, zoals Parkinson en sommige vormen van MS
- Vaataandoeningen, zoals hersenletsel en hersenvliesontsteking
- Overmatig alcohol- of drugsgebruik
- Medische problemen, zoals diabetes, beroertes en hoge bloeddruk
- Leefstijl, zoals ongezonde voeding en te weinig bewegen
Meestal is er geen duidelijke oorzaak en gaat het om een combinatie van de bovengenoemde oorzaken. Helaas is deze schade onomkeerbaar en wordt het in de loop van de tijd erger, waardoor denken, herinneren en communiceren steeds moeilijker worden.
Vormen van dementie
Aangezien dementie een verzamelnaam is voor een groep hersenaandoeningen, betekent het dus zijn er verschillende vormen zijn. Om dit zo overzichtelijk mogelijk te maken hebben we een tabel gecreëerd met daarin de verschillende vormen van dementie, of het veel voorkomt, wat het vaak aantast en wat de meest voorkomende oorzaak is.
| Type van dementie | Deel van de hersenen dat wordt aangetast | Veelvoorkomendheid | Wat het beïnvloedt | Meest voorkomende oorzaak |
|---|---|---|---|---|
| ziekte van Alzheimer | Hippocampus, hersenschors | Meest voorkomende type | Geheugen, denkvermogen, perceptie, taal | Opstapeling van eiwitten in de hersenen |
| Vasculaire dementie | Gebieden van de hersenen afhankelijk van bloedtoevoer | Op één na meest voorkomende type | Besluitvorming, plannen, organiseren | Verminderde bloedtoevoer naar de hersenen |
| Lewy-body dementie | Hersenschors, hippocampus, hersenstam | Derde meest voorkomende type | Denkvermogen, beweging, stemming, visuele hallucinaties, slaapstoornissen | Opstapeling van Lewy-body eiwitten in de hersenen |
| Frontotemporale dementie | Frontale en temporale kwabben | Minder voorkomend type | Persoonlijkheid, gedrag, taal, beweging | Abnormale eiwitafzettingen in de hersenen |
| Gemengde dementie | Combinatie van hersengebieden aangetast door verschillende vormen van dementie | Veelvoorkomend bij oudere personen | Geheugen, denkvermogen, gedrag, persoonlijkheid, beweging | Combinatie van factoren zoals Alzheimer en vasculaire dementie |
Zoals je ziet, heeft elk type dementie zijn eigen kenmerken en tast het verschillende delen van de hersenen aan. Dementie kan leiden tot allerlei complicaties. Denk aan valpartijen en verwondingen, ondervoeding en uitdroging, infecties, ronddwalen en verdwalen, onrust en agressie, en moeite met communiceren. Naarmate de ziekte verergert, wordt het steeds moeilijker om dagelijkse dingen te doen. Dit betekent vaak meer afhankelijkheid van anderen en een lagere kwaliteit van leven. Helaas is er geen genezing voor deze ziekte, waardoor je uiteindelijk overlijdt aan de gevolgen van de hersenaandoening.
Waarschuwingssignalen van dementie
Net zoals dat iedere vorm zijn eigen oorzaak heeft, heeft elke vorm ook eigen symptomen. Om het zo duidelijk en overzichtelijk mogelijk te maken hebben de per vorm de meest voorkomende symptomen op een rijtje gezet.
| Type dementie | Symptomen | Hoe vaak komt de vorm voor? (in %) |
|---|---|---|
| Ziekte van Alzheimer | - Geheugenverlies, vooral van recente gebeurtenissen - Moeite met plannen en oplossen van problemen - Verwarring over tijd en plaats - Moeite met het uitvoeren van bekende taken - Problemen met taal of het vinden van de juiste woorden | 70% |
| Vasculaire dementie | - Moeite met het nemen van beslissingen - Problemen met communicatie, zoals het begrijpen of vinden van woorden - Stemmingswisselingen, zoals depressie en angst - Bewegingproblemen, zoals moeite met lopen of balans houden | 16% |
| Lewy-body dementie | - Visuele hallucinaties - Slaapproblemen, zoals het uitbeelden van dromen of praten in de slaap - Veranderingen in denken en bewegen, zoals stijfheid, trillingen en balansproblemen - Stemmingswisselingen, zoals depressie en angst | 5% |
| Frontotemporale dementie | - Veranderingen in gedrag en persoonlijkheid, zoals minder sociale remmingen en dwangmatig gedrag - Moeite met taal, zoals spreken, begrijpen en schrijven - Bewegingproblemen, zoals stijfheid of trillingen | 3-5% |
| Gemengde dementie | - Symptomen van meerdere vormen van dementie, zoals geheugenverlies en problemen met taal - Moeite met plannen en het uitvoeren van dagelijkse activiteiten - Stemmingswisselingen, zoals angst en depressie - Beweging- en coördinatieproblemen | 10% |
Onthoud dat deze signalen ook bij andere aandoeningen kunnen voorkomen. En weet dat een professionele diagnose altijd is nodig om de exacte oorzaak van jouw klachten vast te stellen. Als jij of iemand die je kent last heeft van deze symptomen, is het belangrijk om contact op te nemen met de huisarts.
Wil je meer weten over de symptomen van de ziekte van Alzheimer? Je leest het hier: Dit zijn 10 vroege signalen van de ziekte van Alzheimer
Behandelopties voor dementie
Dementie wordt vastgesteld door een combinatie van verschillende onderzoeken. Een arts begint meestal met het doornemen van je medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek om andere oorzaken van de klachten uit te sluiten. Er kan ook een cognitieve test worden afgenomen om je geheugen, probleemoplossend vermogen en taalvaardigheid te beoordelen. Daarnaast kan er een hersenscan worden gemaakt, zoals een MRI- of CT-scan, om veranderingen in de hersenen op te sporen die op dementie kunnen wijzen.
Nadat de diagnose ‘dementie’ gegevens is, wordt er gekeken naar het beste behandelplan. Ondanks dat de hersenaandoening niet te genezen is, zijn er gelukkig wel behandelopties die helpen om de symptomen te verminderen en de kwaliteit van leven verbeteren. Mogelijke behandelingen zijn onder andere:
- Medicatie
- Cognitieve gedragstherapie
- Leefstijlveranderingen
Kan ik het voorkomen?
Omdat er nog geen genezing is, bestaat er helaas ook geen manier om dementie helemaal te voorkomen. Wel kun je het risico verlagen door een aantal dingen te doen: beweeg regelmatig, eet gezond, blijf sociaal actief, geef je brein wat uitdaging en houd chronische aandoeningen goed onder controle. Al deze factoren dragen bij aan een goede algehele gezondheid en kunnen de kans op dementie later in je leven verkleinen.
